“ΣΙΩΠΗΛΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ: συναντώντας τον Ζογγολόπουλο 45 χρόνια μετά”
22 + 1 Παρουσίες
Η επέτειος αυτή των 45 ετών, και η συνεργασία με την Ελληνοαμερικανική Ένωση, στάθηκε για τη μικρή μας ομάδα εργασίας, που συζητούσε ήδη ζωηρά τη δυνατότητα μιας εικαστικής συνομιλίας σύγχρονων έργων τέχνης με το έργο του Γιώργου Ζογγολόπουλου, αφορμή για μια ενεργοποιημένη άσκηση θέασης του συνόλου του έργου του, εξετάζοντας υπό το πρίσμα της τη διαχρονική πνευματική, αισθητική -και, θα τολμούσα να πω, ηθική- αξία του και επιβεβαιώνοντας κατά τη διάρκειά της την αντοχή του στο σήμερα.
Το 1971, βλέποντας τα φωτοκινητικά έργα του Ζογγολόπουλου, η Maria Norman έγραφε στην Athens Daily Post: «Ο Έλληνας γλύπτης Γιώργος Ζογγολόπουλος συστήθηκε στο κοινό της Αθήνας την Τετάρτη το απόγευμα στην Ελληνοαμερικανική Ένωση: εκεί, τα 21 γλυπτά του προκάλεσαν μια ζωηρή αίσθηση, όχι μόνον αποκαλύπτοντας το δημιουργικό πνεύμα ενός μεγάλου στοχαστή, αλλά και εκείνο ενός γλύπτη παρακινούμενου από την επιθυμία να θέσει την τέχνη του στην υπηρεσία του ανθρώπου».
Και είναι ακριβώς το ανθρώπινο αυτό μέτρο της ιδέας και της δομής, των υλικών και της φόρμας, ευδιάκριτο στο σύνολο του έργου του, που αποτέλεσε κατά κάποιον τρόπο το συνεκτικό ιστό και ένα από τα κύρια ζητούμενα κατά τη διαδικασία επιλογής των σύγχρονων έργων γλυπτικής και ζωγραφικής που συγκεντρώθηκαν γύρω από έναν σημαντικό σε αριθμό και περιεχόμενο πυρήνα έργων του μεγάλου Έλληνα καλλιτέχνη, ακουμπώντας τη σιωπηλή, ανεξίτηλη παρουσία του. Μια «Σιωπηλή Παρουσία» που εξακολουθούμε να ιχνηλατούμε και να αφουγκραζόμαστε αρκετές δεκαετίες αφότου εναπόθεσε το διακριτό εκτόπισμά της, άλλοτε επισκεπτόμενοι δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές, εκθέσεις και εργαστήρια κι άλλοτε διερχόμενοι τους λιγοστούς εξωστρεφείς δημόσιους εντόπιους χώρους που αναλογούν στο βλέμμα μας.
Με τον Άγγελο Μωρέτη, στον οποίο κατά κάποιον τρόπο οφείλεται και ο τίτλος της έκθεσης, καθώς, αρχικά διατυπώθηκε από τον ίδιο ως επιθυμία τρόπου θέασης και κατανόησης των έργων του Γ.Ζ. κατά την ξενάγησής μας στην έκθεση «Γιώργος Ζογγολόπουλος: Η ασίγαστη πλησμονή στο αχανές της Αφαίρεσης» το καλοκαίρι του 2016 στο Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή στην Άνδρο, επιδιώξαμε με απόλυτη σύμπνοια να αρθρώσουμε πολλαπλές εστίες και δυνατότητες θέασης.
Διατηρώντας τις παύσεις και τις άνω τελείες του βλέμματος και αποφεύγοντας τις μονοσήμαντες διασταυρώσεις και τις καταληκτικές συσχετίσεις.
Ενταγμένοι σε έναν σχεδιασμένο αρχιτεκτονικό ιστό, δύο διαφορετικοί πυρήνες πρωτότυπων έργων του Ζογγολόπουλου, στήθηκαν ως παράλληλα σύμπαντα. Στους ίδιους χώρους εντάχθηκαν προθήκες με πολύτιμο αρχειακό υλικό. Οι συμμετέχοντες εικαστικοί, συνομιλούν με το έργο του, χωρίς να ταυτίζονται με τη γλώσσα και τη δομή του, παρουσιάζοντας, ωστόσο, εκλεκτικές συγγένειες με εκείνο, τόσο ως προς τις αναζητήσεις και τα σύμβολα, όσο και ως προς τη δομή και τη χρήση των υλικών, και ακόμη, τη γραμμή και τη φόρμα.
Κατά κάποιον τρόπο, το διαδέχονται, το διασώζουν και το επανασυστήνουν.
Δημιουργώντας ένα μικρό νησί υποδοχής με τα φωτοκινητικά έργα του Γιώργου Ζογγολόπουλου που εκτέθηκαν στο ίδιο μέρος 45 χρόνια πριν, εντάξαμε μια συστάδα απρόσμενων συναντήσεων στη συνέχεια. Σε αυτές, επιδιώξαμε να συμπεριλάβουμε τόσο κάποια πρώιμα παραστατικά έργα του γλύπτη, συνδέοντάς τα με γλυπτά όπως το άλογο του Κώστα Ανανίδα και τη μετέωρη ανθρώπινη φιγούρα της Λένας Ζευγαρίδου, όσο και ορισμένα από τα λιγότερο γνωστά και εκτεθειμένα ζωγραφικά έργα του, ενθαρρύνοντας τον διάλογό τους με την επιδίωξη της αφαίρεσης και τη διαχείριση της γραμμής και του χρώματος στα έργα του Γιάννη Αδαμάκου, της Νανάς Βέττα, της Στέλλας Μελετοπούλου και της Άρτεμης Παπαδήμα.
Τέλος, το μεγαλύτερο μέρος της έκθεσης αποτελεί μια εξακολουθητική αναζήτηση της φόρμας και της δομής, προσκαλώντας τον θεατή σε μια κύκλια περιήγηση. Τα γλυπτά έργα των 16 συμμετεχόντων σε αυτήν, δημιουργούν επιμέρους θεματικούς πυρήνες και συσπειρώσεις της φόρμας, έμμεσες οπτικές σημάνσεις και εννοιολογικές σχέσεις με τα παρουσιαζόμενα έργα του Γ.Ζ., διατηρώντας μια απόλυτη αυτονομία, αλλά απολαμβάνοντας μιας ενεργοποιημένης συνύπαρξης.
Ίσως λοιπόν, ο καλύτερος τρόπος να αφουγκραστεί ο επισκέπτης τη φωνή της Σιωπηλής Παρουσίας του Γ.Ζ., να είναι η περιπλάνησή του στην έκθεση με τον τρόπο ενός περιηγητή, σε ένα ανοιχτό τοπίο εναλλαγών και πολλαπλότητας. Ή, με τον τρόπο του αναγνώστη θραυσματικών σημειώσεων που αναζητούν και ενδεχομένως κατακτούν έναν κοινό λόγο.
Το 1971, βλέποντας τα φωτοκινητικά έργα του Ζογγολόπουλου, η Maria Norman έγραφε στην Athens Daily Post: «Ο Έλληνας γλύπτης Γιώργος Ζογγολόπουλος συστήθηκε στο κοινό της Αθήνας την Τετάρτη το απόγευμα στην Ελληνοαμερικανική Ένωση: εκεί, τα 21 γλυπτά του προκάλεσαν μια ζωηρή αίσθηση, όχι μόνον αποκαλύπτοντας το δημιουργικό πνεύμα ενός μεγάλου στοχαστή, αλλά και εκείνο ενός γλύπτη παρακινούμενου από την επιθυμία να θέσει την τέχνη του στην υπηρεσία του ανθρώπου».
Και είναι ακριβώς το ανθρώπινο αυτό μέτρο της ιδέας και της δομής, των υλικών και της φόρμας, ευδιάκριτο στο σύνολο του έργου του, που αποτέλεσε κατά κάποιον τρόπο το συνεκτικό ιστό και ένα από τα κύρια ζητούμενα κατά τη διαδικασία επιλογής των σύγχρονων έργων γλυπτικής και ζωγραφικής που συγκεντρώθηκαν γύρω από έναν σημαντικό σε αριθμό και περιεχόμενο πυρήνα έργων του μεγάλου Έλληνα καλλιτέχνη, ακουμπώντας τη σιωπηλή, ανεξίτηλη παρουσία του. Μια «Σιωπηλή Παρουσία» που εξακολουθούμε να ιχνηλατούμε και να αφουγκραζόμαστε αρκετές δεκαετίες αφότου εναπόθεσε το διακριτό εκτόπισμά της, άλλοτε επισκεπτόμενοι δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές, εκθέσεις και εργαστήρια κι άλλοτε διερχόμενοι τους λιγοστούς εξωστρεφείς δημόσιους εντόπιους χώρους που αναλογούν στο βλέμμα μας.
Με τον Άγγελο Μωρέτη, στον οποίο κατά κάποιον τρόπο οφείλεται και ο τίτλος της έκθεσης, καθώς, αρχικά διατυπώθηκε από τον ίδιο ως επιθυμία τρόπου θέασης και κατανόησης των έργων του Γ.Ζ. κατά την ξενάγησής μας στην έκθεση «Γιώργος Ζογγολόπουλος: Η ασίγαστη πλησμονή στο αχανές της Αφαίρεσης» το καλοκαίρι του 2016 στο Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή στην Άνδρο, επιδιώξαμε με απόλυτη σύμπνοια να αρθρώσουμε πολλαπλές εστίες και δυνατότητες θέασης.
Διατηρώντας τις παύσεις και τις άνω τελείες του βλέμματος και αποφεύγοντας τις μονοσήμαντες διασταυρώσεις και τις καταληκτικές συσχετίσεις.
Ενταγμένοι σε έναν σχεδιασμένο αρχιτεκτονικό ιστό, δύο διαφορετικοί πυρήνες πρωτότυπων έργων του Ζογγολόπουλου, στήθηκαν ως παράλληλα σύμπαντα. Στους ίδιους χώρους εντάχθηκαν προθήκες με πολύτιμο αρχειακό υλικό. Οι συμμετέχοντες εικαστικοί, συνομιλούν με το έργο του, χωρίς να ταυτίζονται με τη γλώσσα και τη δομή του, παρουσιάζοντας, ωστόσο, εκλεκτικές συγγένειες με εκείνο, τόσο ως προς τις αναζητήσεις και τα σύμβολα, όσο και ως προς τη δομή και τη χρήση των υλικών, και ακόμη, τη γραμμή και τη φόρμα.
Κατά κάποιον τρόπο, το διαδέχονται, το διασώζουν και το επανασυστήνουν.
Δημιουργώντας ένα μικρό νησί υποδοχής με τα φωτοκινητικά έργα του Γιώργου Ζογγολόπουλου που εκτέθηκαν στο ίδιο μέρος 45 χρόνια πριν, εντάξαμε μια συστάδα απρόσμενων συναντήσεων στη συνέχεια. Σε αυτές, επιδιώξαμε να συμπεριλάβουμε τόσο κάποια πρώιμα παραστατικά έργα του γλύπτη, συνδέοντάς τα με γλυπτά όπως το άλογο του Κώστα Ανανίδα και τη μετέωρη ανθρώπινη φιγούρα της Λένας Ζευγαρίδου, όσο και ορισμένα από τα λιγότερο γνωστά και εκτεθειμένα ζωγραφικά έργα του, ενθαρρύνοντας τον διάλογό τους με την επιδίωξη της αφαίρεσης και τη διαχείριση της γραμμής και του χρώματος στα έργα του Γιάννη Αδαμάκου, της Νανάς Βέττα, της Στέλλας Μελετοπούλου και της Άρτεμης Παπαδήμα.
Τέλος, το μεγαλύτερο μέρος της έκθεσης αποτελεί μια εξακολουθητική αναζήτηση της φόρμας και της δομής, προσκαλώντας τον θεατή σε μια κύκλια περιήγηση. Τα γλυπτά έργα των 16 συμμετεχόντων σε αυτήν, δημιουργούν επιμέρους θεματικούς πυρήνες και συσπειρώσεις της φόρμας, έμμεσες οπτικές σημάνσεις και εννοιολογικές σχέσεις με τα παρουσιαζόμενα έργα του Γ.Ζ., διατηρώντας μια απόλυτη αυτονομία, αλλά απολαμβάνοντας μιας ενεργοποιημένης συνύπαρξης.
Ίσως λοιπόν, ο καλύτερος τρόπος να αφουγκραστεί ο επισκέπτης τη φωνή της Σιωπηλής Παρουσίας του Γ.Ζ., να είναι η περιπλάνησή του στην έκθεση με τον τρόπο ενός περιηγητή, σε ένα ανοιχτό τοπίο εναλλαγών και πολλαπλότητας. Ή, με τον τρόπο του αναγνώστη θραυσματικών σημειώσεων που αναζητούν και ενδεχομένως κατακτούν έναν κοινό λόγο.
Υποβολή απάντησης